اولین بررسی جامع آماری نتایج تیم ملی فوتبال ایران در 68 سال گذشته

آیا می‌دانید تیم ملی فوتبال ایران تاکنون چند بار به میدان رفته است؟
آیا می‌دانید بهترین و بدترین نتیجه‌ای که تیم ملی کسب کرده چه و مقابل چه تیمی بوده است؟
آیا می‌دانید مربیان خارجی بهتر با تیم ملی نتیجه گرفته‌اند یا مربیان ایرانی؟
آیا می‌دانید کدام مربی، بهترین نتایج را با تیم ملی ایران گرفته است؟
آیا می‌دانید جایگاه علی پروین، علی دایی، محمد مایلی کهن، امیر قلعه‌نوعی و افشین قطبی در میان سایر مربیان تیم ملی کجاست؟

اگر مشتاق هستید که جواب این سوال‌ها را بدانید و یا معلومات خود را بیازمایید به خواندن به این مطلب ادامه دهید.

توجه1: کلیه آمار ارائه شده در این مقاله بر اساس نتایج بازی‌های ثبت شده تیم ملی فوتبال ایران در وب سایت فیفا می‌باشد و بازی‌های دوستانه تیم ملی با تیم‌های باشگاهی و بازی‌های ایران تحت عنوان تیم ب و یا تیم امید در این محاسبات منظور نشده‌اند. ذکر این نکته ضروری‌ست که مسابقات فوتبال بازی‌های آسیایی تا سال 1998 به عنوان بازی‌های غیر رسمی در تقویم فیفا محسوب می‌شده است و پس از آن به دلیل اعمال محدودیت سنی (زیر 23 سال) کلاً مسابقه تیم ملی به حساب نمی‌آید.

توجه2: این مقاله اولین بررسی جامع آماری نتایج تیم ملی فوتبال ایران به حساب می‌آید. بنابراین استفاده از مطالب این مقاله تنها با ذکر منبع مجاز می‌باشد.
×××

اولین بازی:
تیم ملی فوتبال ایران برای اولین بار در تاریخ 3 شهریور 1320 در دیداری دوستانه، در کابل به مصاف تیم ملی افغانستان رفت؛ که این دیدار با تساوی 0-0 به پایان رسید. تیم ملی فوتبال ایران که اخیراً 68 ساله شده است، از آن زمان تاکنون در 432 دیدار رسمی و دوستانه حاضر شده است که حاصل آن 229 برد، 109 تساوی و 94 شکست بوده است.

سنگین‌ترین شکست:
بین اولین و دومین بازی ثبت شده تیم ملی 105 ماه وقفه وجود دارد! دومین دیدار تیم ملی فوتبال ایران روز 7 خرداد 1329، در استانبول برگزار شده است. این دیدار دوستانه سنگین‌ترین شکست تاریخ فوتبال ملی ما است که با نتیجه 6 بر 1 به نفع تیم میزبان (ترکیه) به اتمام رسیده است. شایان ذکر است که تیم ملی ایران یک بار دیگر در سال 1337 و در بازی‌های آسیایی توکیو (1958) شکستی با اختلاف 5 گل را مقابل کره‌جنوبی پذیرفته است (5 بر 0).

بهترین برد:
از سوی دیگر تیم ملی ایران در طول 68 سال گذشته دو بار توانسته است حریف خود را با شکستی دو رقمی بدرقه کند. پیروزی 19 بر 0 مقابل گوام در سال 1379 (مسابقات مقدماتی جام جهانی 2002 کره-ژاپن) در تبریز و پیروزی معروف 17 بر 0 مقابل مالدیو در سال 1376 (مسابقات مقدماتی جام جهانی 1998 فرانسه) در دمشق. این دو دیدار پرگل‌ترین دیدارهای تیم ملی ایران نیز محسوب می‌شوند.

نتایج تیم ملی به تفکیک مسابقات:
مسابقاتی که تیم ملی ایران در آن شرکت داشته است عبارتند از: مرحله انتخابی و نهایی جام جهانی، مرحله انتخابی و نهایی جام ملت‌های آسیا، بازی‌های آسیایی و مسابقات دوستانه (شامل جام اکو، جام LG، مسابقات بین قاره‌ای آسیا-آفریقا، بازی‌های غرب آسیا و ...).

تیم ملی ایران تاکنون 3 سه بار به جام جهانی راه یافته است که در هر سه دوره، از صعود به دور بعدی مسابقات بازمانده است. 1 پیروزی (مقابل آمریکا)، 2 تساوی (مقابل اسکاتلند و آنگولا) و 6 شکست (مقابل هلند، پرو، یوگسلاوی، آلمان، مکزیک و پرتغال)، کارنامه ایران در مسابقات جام جهانی است. در واقع تیم ایران در جام جهانی که بالاترین سطح فوتبال در رده ملی محسوب می‌شود، با کسب 19% کل امتیازها، عملکرد نامطلوبی داشته است.

بهترین نتایج تیم ملی ایران در مرحله انتخابی جام ملت‌های آسیا به دست آمده است که در آن تیم ایران با در 45 بازی، 33 برد، 8 تساوی و تنها 4 باخت داشته است.

نتایج تیم ملی به تفکیک مکان مسابقه:
این مقایسه شامل بازی‌های خانگی، خارج از خانه و بازی در زمین بیطرف می‌باشد. طبیعتاً آمار تیم ملی در بازی‌های خانگی بهتر از دو گروه دیگر بوده است. تیم ایران در مجموع 155 دیدار رسمی و دوستانه در خانه برگزار کرده است که 102 دیدار آن با پیروزی تیم ملی همراه بوده است. بهترین نتایج خانگی ایران در مرحله نهایی جام ملت‌های آسیا و بازی‌های آسیایی رقم خورده است. جایی که 9 دیدار از مرحله نهایی جام ملت‌های آسیا و 7 دیدار از بازی‌های آسیایی همگی با پیروزی تیم ملی توأم بوده است.

تغییر سرمربیان و رؤسای فدراسیون فوتبال:
در طول 68 سال گذشته 54 بار سرمربی تیم ملی تغییر کرده است. این در حالی است که در مقاطع مختلف و در مجموع تیم ملی 9 سال و 10 ماه (118 ماه) بدون سرمربی بوده است. در طول این مدت فوتبال ایران 27 رئیس فدراسیون داشته است. به عبارت دیگر تیم ملی ایران به طور میانگین هر 15 ماه یک یکبار سرمربی عوض کرده است و هر 40 ماه یکبار رئیس فدراسیون! برای مقایسه این ارقام با کشورهای دیگر به این جدول مراجعه کنید.

همانطور که در جدول ملاحظه می‌کنید، فوتبال آلمان در طول 101 سال گذشته 11 سرمربی داشته است و فوتبال انگلیس در طول 146 سال گذشته 13 رئیس فدراسیون! به عبارت دیگر هر رئیس فدراسیون در فوتبال انگلیس به طور متوسط بیش از 11 سال پست خود را حفظ کرده است و هر سرمربی میانگین 9.5 سال خدمت در تیم ملی آلمان را داشته است!

مسأله اینست: مربی ایرانی یا خارجی؟
در این مقاله عملکرد تک تک مربیان تیم ملی ایران مورد بررسی آماری قرار گرفته است. شاید جالب‌ترین سوالی که همیشه در ذهن علاقمندان به فوتبال ایران بوده است، بحث سرمربی ایرانی یا خارجی بوده است؟ مربی خارجی همیشه موافقان و مخالفان زیادی در ایران داشته است. در مجموع 252 دیدار رسمی‌ای (+ بازی‌های آسیایی تا سال 1998) که تیم ملی ایران برگزار کرده، 181 بار مربیان ایرانی و 71 بار مربیان غیر ایرانی هدایت تیم ملی ایران را به عهده داشته‌اند. اما جالب اینجاست که مربیان ایرانی با کسب 70% امتیازها (379 امتیاز از 543 امتیاز ممکن) عملکرد بهتری از دید آماری، نسبت به مربیان غیر ایرانی داشته‌اند که 64% امتیازها (137 امتیاز از 213 امتیاز ممکن) را کسب کرده‌اند. اما اگر نتایج ایران در دیدارهای دوستانه را نیز در نظر بگیریم، مربیان ایرانی در 315 دیدار، با کسب 581 امتیاز، 61.5% امتیازها را کسب کرده و مربیان غیر ایرانی در 117 دیدار، با کسب 215 امتیاز، 61.3% امتیازها را به دست آورده‌اند. البته همانطور که ذکر شد، در این مقایسه، صرفاً نتایج تیم ملی ملاک سنجش قرار گرفته است.

بهترین مربیان:
هرگاه سخن از مربیان تیم ملی به زبان می‌آید، نام چند مربی خوشنام همیشه در ذهن فوتبال دوستان ایرانی نقش می‌بندد. پرویز دهداری، فرانک اوفارل (جمهوری ایرلند)، حشمت مهاجرانی، علی پروین، تومیسلاو ایویچ (کرواسی) و برانکو ایوانکوویچ (کراوسی) در زمره خوشنام‌ترین مربیان تیم ملی بوده‌اند. اما آیا واقعاً این مربیان بهترین نتایج را نیز کسب کرده‌اند؟

جواب این سوال "نه" است!

در تاریخ فوتبال ایران 5 مربی بوده‌اند که در تمام دیدارهای رسمی‌ای روی نیمکت تیم ملی نشسته‌اند، پیروز از میدان خارج شده‌اند. این 5 مربی عبارتند از: فرانک اوفارل (جمهوری ایرلند - 7 پیروزی)، محمود یاوری (6 پیروزی)، محمد رنجبر (5 پیروزی)، ادمار براگا (برزیل – 2 پیروزی) و رضا وطنخواه (1 پیروزی).

در این بین محمد مایلی‌کهن با 17 برد، 6 تساوی و 3 باخت (کسب 73% امتیازها) در رده نهم بهترین مربیان تیم ملی ایستاده است. برانکو ایوانکوویچ (کرواسی) با کسب 72% امتیازها دهم است و قلعه‌نوعی با 70% یازدهم. پروین و دهداری با 65%، چهاردهم و پانزدهم هستند. دایی با 58% هیجدهم است و قطبی با 56% بیست و دوم. نکته جالب اینجاست که والدیر ویرا (برزیل)، مرد محبوب مردم ایران که در صعود ایران به جام جهانی 1998 فرانسه سرمربی تیم ملی بود با 2 تساوی و یک شکست (کسب 22% از امتیازها) در رتبه یکی مانده به آخر لیست مربیانی که در دیدارهای رسمی تیم ملی را هدایت کرده‌اند، قرار دارد.

چه کسی بیش از همه روی صندلی مربیگری تیم ملی نشسته است؟
آیا علی پروین پرسابقه‌ترین مربی تیم ملی است؟ نه! برانکو ایوانکوویچ با رکورد سرمربیگری ایران در 51 دیدار رسمی و دوستانه، با اختلاف فاحشی نفر اول این لیست است. پس از برانکو، مایلی‌کهن، پروین و مهاجرانی به ترتیب با 38، 33 و 32 بار هدایت تیم ملی دوم تا چهارم هستند.

×××
در انتهای این مقاله بد نیست به صورت خلاصه آمار را با هم مرور کنیم:

نتایج تیم ملی:
کلیه نتایج ایران
بهترین نتایج ایران
سنگین‌ترین شکست‌های ایران
پرگل‌ترین بازی‌‌های ایران
جدول نتایج کلیه دیدارهای تیم ملی فوتبال ایران در مسابقات گوناگون
جدول نتایج دیدارهای تیم ملی فوتبال ایران در مسابقات گوناگون در زمین بی‌طرف
جدول نتایج دیدارهای خانگی تیم ملی فوتبال ایران در مسابقات گوناگون
جدول نتایج دیدارهای خارج از خانه تیم ملی فوتبال ایران در مسابقات گوناگون
جدول نتایج دیدارهای تیم ملی فوتبال ایران به تفکیک مسابقات
×××

نتایج تیم ملی به تفکیک مربی:
بهترین مربیان تیم ملی ایران در کلیه دیدارهای ملی
بهترین مربیان تیم ملی ایران در دیدارهای رسمی
جدول مقایسه عملکرد مربیانی ایرانی و مربیان غیر ایرانی تیم ملی فوتبال ایران
لیست مربیان تیم ملی ایران به ترتیب مدت خدمت در تیم ملی
لیست مربیان تیم ملی ایران به ترتیب تعداد دیدارهای برگزار شده
×××

نتایج تیم ملی به تفکیک رئیس فدراسیون:
رؤسای فدراسیون ایران به ترتیب کسب بهترین نتایج در کلیه دیدارهای ملی
رؤسای فدراسیون ایران به ترتیب کسب بهترین نتایج در دیدارهای رسمی