با پایان یافتن دیدارهای مرحله‌ی سوم انتخابی مسابقات جام جهانی 2014 فوتبال در قاره‌ی آسیا، قرعه‌کشی دور چهارم مرحله‌ی انتخابی روز گذشته (19 اسفند 1390)، در کوالالامپور (مالزی) برگزار شد و تیم ملی فوتبال ایران حریفان خود در این مرحله را شناخت. کره‌جنوبی، ازبکستان، قطر و لبنان چهار تیمی هستند که تیم ملی فوتبال ایران باید مقابل آنان صف‌آرایی کند و در صورت کسب رتبه‌ی نخست یا دوم در بین این پنج تیم، به طور مستقیم به جام جهانی 2014 که در برزیل برگزار خواهد شد، راه یابد.
بر خلاف اظهار نظرهای عجولانه‌ی بعضی از علاقه‌مندان به فوتبال، معتقدم هیچکدام از این رقبا، مقابل ما از پیش باخته نخواهند بود و همگی با امید به صعود به جام جهانی پا به مسابقات خواهند گذاشت. جای تعجب است که کسانی نظیر آقای پرویز مظلومی که هم بازیکن تیم ملی بوده‌اند و هم در مقطعی مربی تیم "ب" ایران، پس از مشخص شدن حریفان ایران، صعود ایران به جام جهانی را پیشاپیش تبریک می‌گویند. این گونه اظهار نظرها جز بار منفی هیچ پیامدی برای تیم ملی نخواهد داشت.
با نگاهی به قرعه‌ی بازی‌ها مشخص می‌شود که سخت‌ترین دیدارهای ایران، روی کاغذ، اولین و آخرین آنها خواهند بود. روز چهارده خرداد 1391 در تاشکند مقابل ازبکستان و 380 روز بعد، یعنی روز بیست و هشت خرداد 1392 در سئول مقابل کره‌جنوبی دو دیداری هستند که حتی کسب نتیجه‌ی مساوی از آنها، به اندازه‌ی کافی خوب به نظر می‌رسد. البته اگر تیم ملی ایران، نتایجی درخور قدرت خود به دست آورد، به احتمال بسیار زیاد، دیدار آخر مقابل کره‌جنوبی، دیداری تشریفاتی خواهد بود.
در ادامه‌ی این مطلب به بررسی نتایج ایران مقابل چهار حریف دور چهارم می‌پردازم.
پیشینه‌ی دیدارهای ایران – کره‌جنوبی
کره‌جنوبی پس از کویت (که 35 بار با ایران دیدار داشته است) آشناترین رقیب تیم ملی فوتبال ایران در تاریخ 71 ساله فوتبال ایران بوده است. از سال 1958 تاکنون، ایران و کره تاکنون 25 بار به مصاف هم رفته‌اند که سهم هر دو تیم 9 پیروزی بوده است و 7 بار هم دیدارهای این دو تیم به تساوی انجامیده است. اما دو دیدار از 7 دیداری که با تساوی به پایان رسیده است، با برتری کره در ضربات پنالتی همراه بوده است.
تیم کره از سال 2005 تاکنون در 7 دیدار اخیر خود با ایران هرگز نتوانسته بیش از یک بار دروازه‌ی ایران را باز کند. اما بد نیست بدانیم که تیم ملی ایران، در پنج دیداری که در راه رسیدن به جام جهانی فوتبال مقابل کره برگزار کرده است، هرگز نتوانسته برنده از زمین بیرون بیاید. چهار تساوی و یک شکست حاصل دیدارهای تیم ملی ایران مقابل کره در راه رسیدن به جام‌های جهانی 1978، 1994 و 2010 بوده است.
علاقه‌مندان به فوتبال ایران، علی‌رغم دلهره‌ی ناشی از رویایی ایران با کره، خاطرات به یاد ماندنی‌ای از دیدارهای این دو تیم دارند. برد 6 بر 2 ایران با هت تریک علی دایی در دور یک چهارم نهایی مسابقات جام ملت‌های آسیا که در سال 1996 در دوبی برگزار شد و یا برد 4 بر 3 در دور یک چهارم نهایی مسابقات جام ملت‌های آسیا در جینان (چین - 2004) که آن هم با هت تریک علی کریمی همراه بود از خاطرات فراموش نشدنی فوتبال ملی ما هستند.
از بین بازیکنان کنونی تیم ملی، تنها علی کریمی و جواد نکونام سابقه‌ی گشودن دروازه‌ی کره را در کارنامه‌ی خود دارند، که علی کریمی به همراه علی دایی با 3 گل زده، رکورددار گلزنی به کره هستند.
پیشینه‌ی دیدارهای ایران – ازبکستان
ازبکستان در واقع ناشناخته‌ترین حریف ماست که تنها سه بار با ایران بازی کرده است. اما نکته‌ای که می‌تواند برتری روحی خوبی به ایران بدهد، شکست نخوردن ایران در تمامی دیدارهای گذشته‌ی خود مقابل ازبک‌ها بوده است. بردهای 4 بر 0 (با هت تریک علی دایی و تک گل علی موسوی) و 2 بر 1 (سید جلال حسینی و جواد کاظمیان) در دو دیدار رسمی و تساوی بدون گل در تاشکند، در تنها دیدار دوستانه‌ای که بین ایران و ازبکستان برگزار شده است، زمینه‌ساز برتری روحی ایران مقابل ازبکستان است.
نکته قابل توجه این است که ایران باید در هوای مطبوع خرداد ماه به شهر سردسیرتاشکند برود، ولی کره باید در سرمای اواخر آبان در تاشکند به مصاف ازبک‌ها برود.
نکته‌ی دیگر این است که تیم ملی ایران از سال 1998 که اولین دیدار خود را مقابل ازبکستان در تایلند برگزار کرده، هرگز میزبان فوتبال ملی ازبکستان نبوده است و حضور پرشمار تماشاگران ایرانی می‌تواند فشار زیادی بر بر این حریف قدر وارد سازد.
پیشینه‌ی دیدارهای ایران – قطر
همه می‌دانند که نه اعراب دل خوشی از ایران دارند و نه ایرانی‌ها دل خوشی از اعراب. شاید (و به احتمال زیاد) گذشته‌های دور در کدورت روابط کنونی این دو نژاد بیشترین سهم را داشته باشد. اما در فوتبال علاوه بر تاریخ، نحوه‌ی بازی عرب‌ها همیشه مورد ملامت فوتبال دوستان بوده است، به خصوص تیم‌های حاشیه‌ی خلیج همیشگی فارس که قطر هم یکی از آنهاست. میزبان تقلبی جام جهانی 2022، نهایت تلاشش را خواهد کرد تا پیش از جام جهانی‌ای که به واسطه‌ی میزبانی، در آن حضور خواهد داشت، برای یک بار هم که شده بدون استفاده از آسانسور میزبانی به جام جهانی صعود کند و برای رسیدن به این آرزو تنها 2 تیر در اسلحه‌ی قطری‌ها باقی‌ست. جام جهانی 2014 برزیل و جام جهانی 2018 روسیه. قطر که ظاهراً به لطف ایران و در واقع با شایستگی خود به مرحله چهارم انتخابی جام جهانی رسیده است، بیش از تمام تیم‌های دیگر این گروه دوست دارد، که به مرحله‌ی پایانی جام جهانی برسد و چه بهتر که رسیدن آنان به جام جهانی توأم با ناکامی دوباره پارسیان باشد. در واقع قطر نقش بحرین را در مسابقات مقدماتی جام جهانی 2002 دارد. نماینده‌ی کشورهای حاشیه‌ی خلیج همیشگی فارس با دو مأموریت: صعود به جام جهانی و ناکام گذاشتن ایران. فراموش نکنیم که قطر تیمی است که در مسابقات مقدماتی جام جهانی 1998 فرانسه، راه هموار صعود ما به جام جهانی را ناهموار کرد، تا ما با خوش شانسی و در تاریخی‌ترین روز فوتبال ایران، با شکست دادن استرالیا در مجموع دو دیدار رفت و برگشت، به جام جهانی 1998 صعود کنیم.
آمار دیدارهای گذشته‌ی ایران و قطر به ظاهر چندان به نفع قطری‌ها نیست. 3 برد در 17 دیدار و 10 شکست. اما اگر کمی دقیق‌تر به این آمار نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که آخرین باری که تیم ملی ایران توانسته است قطر را در یک دیدار رسمی شکست دهد، در سال 2004 بوده است! ولی این هم آماری گول زننده است. چرا که ایران و قطر پس از سال 2004 تنها دو بار در دیدارهای رسمی مقابل هم ایستاده‌اند که هر دو بار در دور سوم مسابقات انتخابی جام جهانی 2014 بوده است و هر دو هم با نتیجه‌ی مساوی به پایان رسیده است. جمع‌بندی من از باز کردن این مطلب این است که کارلوس کوئیروش، یک کار نیمه‌کاره دارد و آن هم شکست دادن تیمی‌ست که قبلاً مقابل ما از پیش باخته بوده است ولی اخیراً موی دماغ ما شده است!
یکی از نکات مثبت و قابل توجه، شکست ناپذیری ایران در 5 دیدار خانگی مقابل قطر است؛ که امیدوارم این رکورد همچنان پابرجا بماند. در واقع قطر بر خلاف آرزویش می‌تواند کلید صعود آسان ما به جام جهانی باشد. چرا که ایران همیشه حریف قدری برای قطر بوده است و گرفتن شش امتیاز از دو دیدار مقابل قطر انتظاری ناممکن نیست.
قدمت دیدارهای ایران و قطر به سال 1988 باز می‌گردد، جایی که ایران، میزبان ناشناخته‌ی آن زمان جام ملت‌های آسیا را با دو گل کریم باوی و فرشاد پیوس شکست داد.
تعجب انگیز نیست که باز هم علی دایی با به ثمر رساندن چهار گل، رکورددار گلزنی به قطر است و پس از وی علی‌رضا واحدی‌نیکبخت با 3 گل زده در جای دوم قرار دارد. میلاد میداوودی، اشکان دژاگه، هادی عقیلی، احسان حاج‌صفی، وحید هاشمیان و کریم باقری نیز، هر کدام دو بار دروازه‌ی قطر را گشوده‌اند.
نکته‌ی قابل توجه عدم گلزنی جواد نکونام در شش حضورش مقابل قطر بوده است. جواد تاکنون در 121 بازی ملی، 30 گل به ثمر رسانده است ولی هنوز موفق به گشودن دروازه‌ی قطر نشده است. اما نکونام تنها بازیکن مطرح و ناکام ما مقابل قطر نیست. علی کریمی هم علی رغم داشتن 120 بازی ملی و 38 بار گلزنی برای تیم ملی ایران، هرگز در 7 دیداری که مقابل قطر به میدان رفته است، طعم گلزنی را نچشیده است.
پیشینه‌ی دیدارهای ایران – لبنان
بدون شک از دیدگاه آماری لبنان ضعیف‌ترین تیم راه یافته به مرحله‌ی چهارم انتخابی جام جهانی 2014 برزیل است. اما فراموش نکنیم که کره‌شمالی هم ضعیف‌ترین تیم راه یافته به مرحله‌ی چهارم مسابقات انتخابی جام جهانی 2010 بود که با پشت سر گذاشتن، ایران و عربستان به جام جهانی راه یافت. در واقع منظورم از این یاد آوری این است که اگر با این پیش فرض به میدان برویم که ما برتر از لبنان هستیم، ممکن است پشیمان شویم. با نگاهی به نتایج اخیر لبنان می‌توان دریافت که حضور لبنان در این مرحله جرقه‌ای نیست. فوتبال لبنان برعکس فوتبال کشورهای حاشیه‌ی خلیج همیشگی فارس، فوتبالی مبتنی بر فیزیک بدنی بازیکنانش است، درست مثل سوریه و یا اردن و همین موضوع رمز موفقیت آنان مقابل تیم‌های کویت و امارات بود که اصولاً با ریتمی کند بازی می‌کنند. لبنان دور سوم مسابقات انتخابی جام جهانی را با شکست 6 بر 0 مقابل کره آغاز کرد! اما با تکیه بر قدرت بدنی بازیکنانش توانست همین تیم کره را در بیروت 2 بر 1 شکست دهد. البته بعید می‌دانم که بازی فیزیکی لبنان حربه‌ی مؤثری مقابل ایران باشد ولی دست کم گرفتن عروس خاورمیانه می‌تواند کار دست قدرت اول فوتبال این منطقه بدهد!
اگر به بازی‌های گذشته‌ی ایران و لبنان نگاه کنیم، از سال 1996 تاکنون که 7 بار این دو تیم به مصاف هم رفته‌اند، تیم لبنان هنوز نتوانسته دروازه‌ی ایران را باز کند! در واقع لبنان پیش از این که بخواهد فکر پیروزی بر ایران را در سر بپروراند، باید در 180 دقیقه بازی مقابل ایران، به فکر باز کردن دروازه‌ای باشد که در 630 دقیقه‌ی گذشته هرگز موفق به گشودن آن نشده است! در طرف دیگر ایران به جز اولین تجربه‌اش مقابل لبنان که بدون گل متوقف شده بود، در 6 دیدار بعدی، 16 بار دروازه‌ی لبنان را به آتش کشیده است که در این بین و طبق معمول علی دایی با به ثمر رساندن 6 گل سهم بسزایی در پیروزی‌های ایران داشته است. پس از دایی، حمید استیلی و علی‌رضا واحدی‌نیکبخت با دو گل زده بهترین رکورد را مقابل لبنان دارند. در بین بازیکنان کنونی تیم ملی، علی کریمی و جواد نکونام (هر کدام با یک گل) تنها کسانی هستند که موفق به گشودن دروازه‌ی لبنان شده‌اند.
تمام این‌ها یک طرف، نکته‌ای که نباید فراموش کنیم این است که آخرین باری که ایران و لبنان مقابل هم صف‌آرایی کرده‌اند، مربوط است به مسابقات نیمه رسمی (دوستانه) کشورهای غرب آسیا در خرداد 1383 که در تهران برگزار شد. یعنی به نوعی لبنان برای ایران، حتی ناشناخته‌تر از ازبکستان است!
کارنامه‌ی بازیکنان تیم ملی در مسابقات انتخابی جام جهانی 2014 برزیل
تیم ملی ایران برای رسیدن به این مرحله، مقابل تیم‌های ملی مالدیو، اندونزی، بحرین و قطر در 8 دیدار رفت و برگشت به میدان رفته است که حاصل آن پنج پیروزی و سه تساوی بوده است. در این بین 27 بازیکن در رسیدن تیم ملی به این مرحله مشارکت داشته‌اند که ثابت‌ترین مکان تیم ملی، دروازه و دفاع میانی بوده است. در تمامی این دیدارها، مهدی رحمتی دروازه‌بان بوده است و زوج هادی عقیلی و جلال حسینی تشکیل دهنده‌ی دفاع میانی تیم ملی. البته محمدرضا خلعتبری هم در تمامی 8 دیدار حضور داشته است ولی در یکی از آن دیدارها (بازی برگشت مقابل اندونزی) به عنوان بازیکن تعویضی جانشین میلاد میداوودی شده است. مهرداد پولادی با 7 حضور و جواد نکونام، کریم انصاریفرد و خسرو حیدری هر کدام با 6 حضور در رده‌های بعدی قرار دارند.
تیم ملی در این 8 دیدار جمعاً 5 بار دروازه‌اش باز شده و 22 بار موفق به گل زنی شده است، که جواد نکونام، مجتبی جباری و کریم انصاریفرد هر کدام با 3 گل بیشترین سهم را در گل تیم ملی داشته‌اند. پس از این‌ها، هادی عقیلی، اندرانیک تیموریان، غلام‌رضا رضایی و اشکان دژاگه هر کدام با 2 گل زده در رده‌ی بعدی هستند. پنج گل دیگر ایران توسط جلال حسینی، محمدرضا خلعتبری، علی کریمی، میلاد میداوودی و سعید دقیقی به ثمر رسیده است.
جمع‌بندی
همانطور که پیش از آغاز حرکت تیم ملی برای حضور در جام جهانی 2014 برزیل نوشته بودم، این تیم پتانسیل حضور در جام جهانی را دارد و حتی با کمی تلاش فردی و نظم تیمی بیشتر می‌تواند به جمع 16 تیم برتر جام جهانی هم صعود کند؛ اما برای رسیدن به هر گنجی، رنجی مترادف با آن باید کشید. معمولاً برای صعود از یک گروه 5 تیمی، کسب 15 امتیاز کافیست. بنابراین اگر تیم ما بتواند با تکیه بر تماشاگران پر شور خود هر چهار دیدار خانگی خود را با برد پشت سر بگذارد، از چهار دیدار خارج از خانه خود، تنها سه امتیاز می‌خواهد که دست یافتنی است.
به امید آن‌که پیش از بازی آخر در سئول مقابل کره، پروازمان را برای برزیل OK کرده باشیم.